هاشم اوری در ارزیابی وضعیت فعلی بنزین و برنامه هایی که دولت چهاردهم برای عبور از این بحران باید دنبال کند، گفت: اکنون تقاضا برای بنزین به 120 میلیون لیتر در روز رسیده است که البته ما همه این تقاضا را مصرف نمی کنیم. ، چون بخشی از آن قاچاق است، یعنی روزانه 120 میلیون لیتر بنزین طلب داریم که 100 میلیون لیتر آن مصرف و 20 میلیون لیتر آن قاچاق است.
وی افزود: مشکل ما این است؛ در شرایطی هستیم که میزان تولید کمتر از تقاضا نیست و در نتیجه امسال با کمبود بنزین مواجه هستیم برای واردات بنزین و اگر خوب کار نکنیم این رقم 6 میلیارد دلار افزایش می یابد، در حالی که کل صادرات نفت و میعانات گازی در سال گذشته 36 میلیارد دلار بوده است یعنی به طور متوسط ماهانه 3 میلیارد دلار. یعنی باید یکی دو ماه از صادرات نفت کشور را برای واردات بنزین هزینه کنیم.
استاد دانشگاه صنعتی شریف گفت: بحث عدم تعادل بنزین برای کشور موضوع مهمی است چرا که صحبت از صرف هزینه های بالا برای واردات این محصول است و هر روز مشکل بیشتر می شود. میزان افزایش تقاضای بنزین بیشتر از میزان افزایش تولید است و در نتیجه امسال با عدم تعادل رو به افزایش نسبت به سال گذشته و سال آینده بدتر از امسال مواجه هستیم. یعنی با پشت سر گذاشتن مشکل حل نمی شود یعنی گذشت زمان اوضاع را بدتر می کند.
وی مهمترین دلیل وضعیت کنونی بنزین را سیاست قیمت گذاری عنوان کرد، اما واقعیت این است. بحث یارانه نیست، پول از دست رفته است. الان کشور همسایه بنزین را لیتری 20 هزار تومان می فروشد و ما همان بنزین را با قیمت 1500 تومان به مردم نمی دهیم بلکه لیتری 18 هزار و 500 تومان کمتر می گیریم کشور همسایه یعنی 18500 تومان کمتر از هر لیتر بنزین دولت.
اوری تصریح کرد: اولین نتیجه پایین بودن و غیرواقعی بودن قیمت بنزین در کشورمان قاچاق است چرا که 10 تا 30 میلیون لیتر بنزین از کشور صادر می شود و ممکن است مافیای بنزین روزانه 10 میلیون لیتر بنزین را قاچاق کند. او ساعتی یک میلیارد تومان درآمد دارد، بنابراین با این اعداد و ارقام، تغییر قیمت بنزین و مبارزه با قاچاق سخت است، از سوی دیگر، نتیجه سرکوب قیمت بنزین نسبت به کشورهای همسایه این است که قاچاق بنزین سودآور است. تجارت و دلیل آن ارزان بودن قیمت بنزین است زیرا اگر قیمت بنزین مانند قیمت همسایه ها باشد، قاچاق انباشته می شود.
وی با اشاره به اینکه یکی دیگر از پیامدهای ارزانی بنزین این است که کنترل مصرف آن به یک کار بی اهمیت تبدیل شود، گفت: مصرف سوخت در خودروهای ایرانی حداقل 30 تا 50 درصد بیشتر از خودروهای مشابه با تکنولوژی روز است و دلیل این امر این است. رویه ادامه دارد این است که بنزین در کشور برای ما ارزشی ندارد، یعنی قیمت بنزین در مقایسه با خودرو بسیار پایین است، اما در دنیا اینطور نیست.
این کارشناس ارشد حوزه انرژی با بیان اینکه وقتی بنزین ارزان باشد مسافت طی شده افزایش می یابد، ادامه داد: مسافت طی شده برای هر خودرو شخصی در اروپا حدود 10 هزار کیلومتر و این عدد در ایران حدود 18 هزار کیلومتر است. دلیلش این است که در کشور ما قیمت استفاده از مترو یا حمل و نقل عمومی با ماشین شخصی برابر است، بنابراین مردم ترجیح می دهند از ماشین شخصی خود برای حمل و نقل روزانه استفاده کنند و همه چیز به سیاست قیمت برمی گردد، یعنی ما به مردم می گوییم که این محصول بی ارزش است.
وی بیان کرد: وقتی درهای کشور را به روی واردات خودروهای باکیفیت از دنیا می بندیم و بی جهت از خودروسازی داخلی حمایت می کنیم و اجازه رقابت خودروهای خارجی را نمی دهیم به این معناست که مجوز تولید خودرو با هر کیفیتی را صادر کرده ایم.
اوری ادامه داد: در این صورت به عنوان یک استراتژی باید تمرکز را از تولید و عرضه به سمت تقاضا و مصرف سوق دهیم. دولت تا کنون طرف تقاضا را رها کرده و از مردم خواسته است تا بنزینی را که می توانیم تولید کنیم هدر دهند که نه ممکن است و نه منطقی. زیرا با توجه به سرمایه گذاری هایی که انجام شده است رشد تولید نمی تواند با رشد مصرف برابری کند در نتیجه عدم تعادل روزافزون و سیاست تمرکز بر تولید روز به روز بدتر می شود.
با طرح این سوال که چرا درآمد دولت صرف سرمایه گذاری در تولید بیشتر بنزین می شود و مردم آن را هدر می دهند؟ وی خاطرنشان کرد: دلیل این ادعا این است که نرخ رشد مصرف بنزین در کشور ما 4 برابر رشد تولید ناخالص داخلی است، یعنی بنزین نقشی در تولید ندارد و بیشتر آن به جای هدر رفتن هدر می رود. سوختی که برای چرخاندن چرخهای ماشین استفاده میشود، که در تولید ناخالص داخلی نقش دارد و صرف ترافیک و سفرهای بیش از حد میشود.
این استاد دانشگاه صنعتی شریف بر لزوم تمرکز از این پس بر بهبود تقاضا تاکید کرد و گفت: ابتدا باید به سمت رسیدن به قیمت بنزین حرکت کنیم اما این تغییر یکباره صورت نگیرد. چرا خانواده 4 نفره ای که در یکی از روستاهای سیستان و بلوچستان 4 ماشین دارند باید بنزین بدهند و دولت به جای آب رسانی به روستای سیستانی، بنزین یک مرد ثروتمند چند ماشین را بپردازد؟
اوری تصریح کرد: قیمت بنزین باید واقعی باشد و از اقشار آسیب پذیر حمایت شود صنعت خودرو، یعنی بعد از مافیای قاچاق سوخت، باید با مافیای خودرو برخورد کنیم و رقابت واقعی بین خودروساز داخلی و خودروهای وارداتی ایجاد کنیم.
وی مهمترین راه برون رفت از وضعیت فعلی بنزین را پیروی از سیاست قیمتی صحیح و هوشمندانه و عدم حمایت اضافی و غیرضروری از خودرو به عنوان بزرگترین مصرف کننده بنزین دانست و راه دیگر را فرهنگ سازی دانست. .
وی افزود: اکنون بنزین را با قیمت ارزان در اختیار همه مردم قرار می دهیم و در واقع این یارانه را به همه مردم صرف نظر از سطح درآمدشان پرداخت می کنیم و وقتی بنزین را به قیمت پایه پرداخت نکنیم، کسری بودجه افزایش می یابد. و تورم بالا می رود و در نتیجه سیستم قیمت گذاری بنزین ضعیف شده است .
اوری در ادامه با بیان اینکه در شرایط فعلی صحبت از صادرات بنزین یک شعار است، زیرا صادرات دو شرط دارد، یکی اینکه مازاد داریم و دوم اینکه صادرات باید پایدار باشد زمان بهبود وضعیت بنزین ما باید اعتماد مردم را به دولت جلب کنیم. اگر دولت جدید کار درست را انجام دهد و موضوع را صادقانه توضیح دهد، شاید بتواند مردم را متقاعد کند که یک بار برای همیشه مشکل بنزین را حل کنند یک برنامه امسال باید مردم را در زمینه بنزین و گازوئیل کار کند وگرنه موضوع عدم تعادل انرژی به یکی از بزرگترین چالش ها تبدیل خواهد شد. دولت چهاردهم اصلاحاتی را در این زمینه انجام خواهد داد.
sadonline به نقل از سارین