به گزارش وبسایت سادآنلاین، بررسی روانشناختی شخصیت سیاستمداران از یک سو به عملکرد و رفتار آنها بستگی دارد و از سوی دیگر به برداشت افکار عمومی از این رفتار و واکنش های آن در جامعه بستگی دارد. این دیدگاه ممکن است مورد پسند بسیاری از خوانندگان این سطور نباشد، اما به گفته نگارنده، تصویری که از دکتر ظریف در ذهن مردم وجود دارد، از واقعیت و البته شخصیت واقعی او دور است. در واقع تصوری که از ظریف در ذهن بسیاری از ایرانیان وجود دارد، تحریف شده و سوء تفاهم شده است.
محمدجواد ظریف از آن دست سیاستمدارانی است که در سال های اخیر به دلیل شخصیت و برداشت عمومی از این اقدام در کانون توجه قرار گرفته است. از این رو در حالی که منتقدانی دارد که به طور کلی از او انتقاد می کنند، در بیشتر مواقع تصویری مثبت، روشنفکری، مردمی، آزادی خواه و آزادی خواهانه در افکار عمومی شکل گرفته است.
شاید بیش از هر چیز، نقش سازنده ظریف در مذاکرات هسته‌ای و تعلیق تحریم‌ها، بازگشت آرامش و رفاه نسبی به کشور و همچنین اطلاع‌رسانی موثر رسانه‌ای او دلیل این نگاه مثبت به ظریف بود. فعالیت بعدی این فرد در عرصه سیاسی و اجتماعی ایران، اما اقدامات اخیر وی در استعفا از معاونت راهبردی، یک هفته پس از تصدی سمت دکتر پزشکیان که در نوع خود اقدامی جدید تلقی می شد. ، لزوم بازنگری در عملکرد ظریف در عرصه عمومی را افزایش داد. . زرف نمونه ای از شخصیت دلسوز یانگ و هورن است. این دو نظریه روانشناسی سیاسی می توانند برخی از ویژگی های دقیق را توصیف کنند.
نظریه شخصیت تفاوت بین اینکه یک شخص چه کسی است (شخصیت واقعی) در مقابل اینکه یک شخص دوست دارد ظاهر شود (شخصیت اجتماعی) را توضیح می دهد. شخصیت بازسازی تخیلی شخصیتی است که فرد به آن عادت کرده است و نقشی که ایفا می کند، که هر دو به فرد کمک می کنند تا حضور و تعاملات خود را با دیگران مدیریت کند از دیگران مطالعات روانشناسی سیاسی مبتنی بر شخصیت دراماتیک یا تئوری شخصیت به دنبال کشف چگونگی عملکرد استراتژیک سیاستمداران در چارچوب خواسته ها است.
هورنای روانشناس دیگری است که ده نیاز انسان را برشمرد که همگی نیازهای اجتماعی هستند. هورنای این نیازها را روان رنجوری توصیف می کند. چون به راه حل های منطقی منتهی نمی شوند، باید توجه داشت که این نیازها محدود به افراد عصبی نمی شود. هر کدام از ما ممکن است آنها را کم و بیش نشان دهیم. این نیازهای غیرعادی عبارتند از: نیاز به تایید، محبت و تحسین و نیاز به حمایت و حمایت. نیاز به انزوا، نیاز به قدرت، نفرت از نقاط ضعف و اغراق در نقاط قوت، نیاز به معامله و بازی برای همیشه برنده شدن و در نتیجه کسب برتری نسبت به دیگران. نیاز به شناخت، به دست آوردن وجهه عمومی، بحث شهر در رادیو، تلویزیون و روزنامه ها، به یاد ماندن به هر نحو، نیاز به تحسین شخصی، ستایش و چاپلوسی، نیاز به پیروزی، جاه طلبی و شخصی توسعه، ثروتمند شدن و مشهور شدن، بدون توجه به عواقب آن، نیاز به ارضای خود و استقلال در استقلال از دیگران، نیاز به رهایی کامل از خطا و حساسیت به انتقاد.
بر این اساس، برخی از اقدامات دکتر ظریف در یازده سال گذشته را بر اساس این نظریه ها مرور می کنیم:
- راه رفتن با کری در میانه مذاکرات، دست زدن به خبرنگاران از بالکن هتل و لبخند زدن در مصاحبه های تلویزیونی و از این دست اقدامات ناشی از زیرکی ظریف بود. این شخصیت نقابی برای شخصیت عاطفی، گاه مطیع و گاه خشمگین ظریف است که در مواقع بحران و در مقابل منتقدان ظاهر می شد. بسیاری دوران ریاست ضیمه ظریف در وزارت امور خارجه را دوران رکود و بی ثباتی در وزارت خارجه می دانند. برخلاف شخصیت خندان و بشاش ظریف در مذاکرات و جلوی دوربین خبرنگاران، بسیاری از همکاران ظریف در وزارت امور خارجه با وجه دیگری از شخصیت او مواجه شدند که از قضا نه خندان بود، نه محبوب و نه حتی بسیار شناخته شده. این موضوع نشان دهنده شخصیت و نقابی است که ظریف در مواردی که قرار بود تصویرش در صحن علنی به نمایش درآید، بر چهره خود زده است.
- ظریف شخصیتی است که بیش از الزامات ملی بر مسلمان بودن تاکید داشت. بنابراین به نتیجه رساندن مذاکرات برای او در اولویت بود. او می خواست ایرانی ها از او به عنوان قهرمان دیپلماسی یاد کنند. تا جایی که برخی از اقدامات وی در جریان مذاکرات بر خلاف منافع ملی و ثبات برجام بود. این خلاصه ای از مذاکرات و اهمیت آن با توجه به نیاز به معاملات و بازی ها برای همیشه برنده شدن و در نتیجه کسب برتری نسبت به دیگران است. وی همچنین تایید می کند که بازگشت به مذاکرات خواسته همه دولت ها و تیم های مذاکره کننده پس از وی است و از آنجایی که وی حضور ندارد این موضوع به نتیجه نرسیده است.
- سازش در میانه مذاکرات برای جلب افکار عمومی (نشستن روی ویلچر در پایان دور ایران و مذاکرات 1+5 و کنفرانس مطبوعاتی آن در سال 2013) برای جلب همدردی و توجه مردم، استعفاهای پی در پی و انتشار اخبار. در مورد برخی از این استعفاها برای سوء استفاده از افکار عمومی و محبوبیت برای تحت فشار قرار دادن مقامات بالاتر برای پرهزینه جلوه دادن برکناری او. چنین اقداماتی ناشی از نیاز به حمایت و حمایت مردم بود. هر گاه در استدلال دچار تزلزل می شد و نمی توانست عقاید خود را ثابت کند، از این ترفند سوء استفاده می کرد.
- کشاندن مسائل مربوط به امنیت ملی به عرصه عمومی و تلاش برای جلب حمایت عمومی برای فشار بر رقبا و سرکوب منتقدان داخلی. این رفتار بارها در جریان مذاکرات برجام و در مورد اخیر در استعفای دولت پزشکی به بهانه ناتوانی وی در تحقق وعده هایی که در شورای راهبردی به مردم داده و وعده های انتخاباتی اش دیده شده است. این رویه و استعفا اگرچه سابقه اقدامات پنهانی دارد اما در حافظه دولت های پس از انقلاب بی سابقه است.
- عدم درک صحیح از شرایط کشور و اتخاذ و بیان تصمیمات احساسی که برای کشور هزینه زیادی داشته باشد (اقلیت و زن بودن) این سخنان بدون توجه به جایگاه ایران در منطقه به عنوان تنها دولت با تمام اعضای شیعه بیان شد و ایران را مد نظر قرار داد. قدرت در منطقه گفتگویی که نه نیازها و توانمندی های محلی را در نظر می گرفت و نه شرایط بین المللی و منطقه ای. مسلما استفاده از توانمندی های زنان و اقلیت ها در دولت گامی رو به جلو است. اما در این استفاده باید نسبت های جمعیتی را در نظر گرفت و از سوی دیگر توان جامعه ایران را برای رویارویی با این موقعیت ها نیز در نظر گرفت. جامعه‌ای که در تمام سال‌های پس از انقلاب تنها یک وزیر زن در آن وجود داشته است، بی‌شک نمی‌تواند حکومتی با اکثریت زنان را در خود جای دهد. به اقلیت ها. شاید گفته ظریف در مصاحبه تلویزیونی مبنی بر اینکه او بالاترین نمره را به خاطر زن و اقلیت دریافت کرده، خطای کلامی بوده است، اما توقعاتی که در جامعه ایجاد کرد، موارد فوق را به ذهن متبادر می کند. سخنان دکتر ظریف ناشی از نیاز به پیروزی، جاه طلبی و پیشرفت فردی برای ثروتمند شدن و شهرت شدن بدون توجه به عواقب آن بود.
- تاکید بر اثربخشی برجام و گوش ندادن به صدای منتقدان برجام قبل و بعد از خروج آمریکا از برجام، علیرغم وجود انتقادات جدی و موجه (با وجود خروج ترامپ از برجام) (بدون ضمانت، نشان از این ضعف) به دلیل نیاز به قوت، تنفر از ضعف ها و زیاده گویی در نقاط قوت همراه با نیاز به کمال و دوری از خطا و حساسیت به انتقاد است.
- گفتگوهای طولانی و مفصل در شبکه های اجتماعی (گفتگوی 4 ساعته در کلاب هاوس) که برخلاف رفتار شخصیت های آرام و دیپلماتیک دنیا بود. مصاحبه های پی در پی ظریف با رسانه های داخلی و خارجی نیز بر همین اساس قابل تفسیر است. این نوع کنش نیاز به دستیابی به یک چهره عمومی را به ما یادآوری می کند تا همه بتوانند در رادیو، تلویزیون و روزنامه ها، هر عنوانی که باشد، درباره آن صحبت کنند.
- وقتی اشتباهاتش در فضای عمومی منتشر می شود (عمدا یا ناخواسته)، برای کنترل فضای انتقادی علیه خود به انزوا می رود (مثلاً انتشار سخنان دکتر ظریف درباره شهید سلیمانی که منجر به خروج داوطلبانه وی از آنچه شد. این عمل نیز ناشی از نیاز به انزوا و کناره گیری است.
از قضا دکتر ظریف فردی با هوش اجتماعی بالاست که ادبیات حکومت داری را می شناسد و دقیقا می داند در کدام فضای سیاسی فعالیت می کند. رویکرد غربی ظریف به سیاست خارجی در سطح کلان مورد انتقادهای متعددی قرار گرفته و هشدارهای مستقیم و غیرمستقیم دریافت کرده است. اما اصرار بر این رویکرد و استفاده از افکار عمومی برای تحت فشار قرار دادن دولت برای اجرای این رویکرد، حتی با وجود ناکامی‌های دیپلماتیک در دوران تصدی وزارت امور خارجه، بازتاب اقدامات دکتر ظریف در حوزه سیاست را ضروری می‌سازد. به ویژه اینکه دکتر ظریف در دوران مسئولیت خود معتقد به سلسله مراتب عمل بود و تخلف از آن را برنمی تابد، اما خود نسبت به مقامات بالاتر برای خود شأن و منزلت خاصی داشت و چنین نبود. . با رعایت این سلسله مراتب، گاه خواسته هایی از چارگوبی ها مطرح شده است.
حوزه تخصصی دکتر ظریف دیپلماسی، سیاست خارجی و روابط بین الملل بوده است و تجربیات ایشان در سیاست خارجی ممکن است مفید باشد. اما واقعیت این است که ورود او به عرصه سیاست داخلی در دولت چهاردهم برای او و دکتر گران تمام می شود، زیرا ورود او به حوزه های غیر تخصصی اشتباه است. او باید بداند که استفاده بیش از حد از یک تاکتیک در زمان های مختلف باعث اشباع شدن مخاطب حتی از او می شود. به گفته شاهدان، سیزده بار استعفای وی در دوران تصدی وزارت امور خارجه در دوره هشت ساله روحانی، کار را به نقطه باریکی کشاند و این آخرین باری بود که وی تهدید به پذیرش شد. حقیقت این است که دکتر ظریف با وجود هوش و ذکاوت اجتماعی در بسیاری از موارد قادر به مدیریت این شرایط نبود.
سعید باقری
شهروندی آنلاین
sadonline به نقل از سارین