ماجرای انهدام ناوچه ایرانی سهند توسط آمریکا چه بود؟

به گزارش سادآنلاین، ارتش جمهوری اسلامی ایران از اواسط دهه 80 شروع به تولید کشتی های جنگی کرد. پنج فروند از این ناوچه وجود دارد (یک ناو دیگر هنوز در دست ساخت است) و آنها را “کلاس موج” می نامند. سومین ناوچه از سری «الموج» ناوچه سهند نام داشت که اخیراً در 19 تیر 1403 غرق شد.

اما این اولین بار نبود که ناوچه سهند غرق می شد. این ناوچه به یاد کشتی حفاظتی سهند از سری الفند که در سال ۱۳۶۷ در جریان درگیری با آمریکا غرق شد، «سهند» نامگذاری شد.

ناوچه سهند قبل از انقلاب «کشتی فرامرز» نام داشت و به همراه سه نام دیگر الوند، البرز و سبلان گروهی متشکل از چهار ناوچه ارتش ایران (با نام کلاس الوند) را تشکیل دادند. ناوچه سهند یکی از ابزار مهم جنگی ایران بود. در اوایل دهه ۱۳۴۰ حکومت پهلوی دستور ساخت این کشتی را برای بریتانیا صادر کرد و سرانجام سهند در سال ۱۳۴۹ وارد ناوگان ارتش شاهنشاهی ایران شد.

سهند مانند سه همتای خود به 9 موشک زمین به هوا و 5 موشک ضد کشتی مارتل مجهز است. حضور این چهار کشتی در ارتش ایران نقطه قوت مهمی محسوب می شد زیرا کشورهای منطقه فاقد چنین تجهیزاتی بودند. به همین دلیل پس از پیروزی انقلاب و شروع جنگ در حالی که نیروی زمینی و هوایی ارتش تقریباً نابود شده بود، نیروی دریایی ایران همچنان برتری خود را در منطقه حفظ کرد.

ناوچه سهند در سال 67 چگونه منهدم شد؟

دیلیپ هیرو، مورخ جنگ، درباره برتری نیروی هوایی ایران در سال های جنگ ایران و عراق می نویسد: «در طول جنگ ایران و عراق، نیروی دریایی ایران بسیار مجهزتر از نیروی دریایی عراق بود که از این مزیت استفاده کرد. وی افزود: ایران چهار ناو حفاظت داشت و تعداد پرسنل نیروی دریایی ایران چهار برابر نیروی دریایی عراق بود.

به دلیل این برتری نظامی، نیروی دریایی ارتش عملیات های موفقیت آمیزی از جمله انهدام اسکله های البکر و الامیه در عراق و عملیات موفقیت آمیز مروارید را انجام داد. در واقع اقدامات نیروی دریایی ارتش در سالهای اولیه جنگ، روابط قدرت را تغییر داد و صدام حسین که وعده اشغال سریع ایران را داده بود، وقتی برتری نیروی دریایی ایران را دید، اعلام کرد که ممکن است جنگ با ایران ادامه یابد. . او تا دو سال در آب‌های خلیج‌عربی شکست خورد و در توجیه این موضوع گفت: سلاح‌های ایرانی از سلاح‌های عراقی پیشرفته‌تر است. تعداد نیروهای دریایی و قدرت تسلیحات آنها بسیار بیشتر از نیروهای دریایی عراق است. افسران و سربازان آنها توسط بهترین متخصصان آمریکایی آموزش دیده اند.»

به همین دلیل کشتی های کلاس آلفاند و به خصوص سهند برای ایران بسیار مفید بودند. پس از جنگ و در اواسط دهه 1980، ایران شروع به تولید دسته دیگری از کشتی‌ها کرد که به نام کشتی‌های کلاس موج و بر اساس کشتی‌های کلاس الوند طراحی شدند. از چهار ناوچه سری وند، سه فروند هنوز در ارتش ایران فعال هستند، اما ناوچه سهند در سال 1367 غرق شد.

درگیری با آمریکا و غرق شدن ناوچه سهند

در 25 آوریل 1367، تفنگداران نیروی دریایی سپاه پاسداران ایران در خلیج فارس مین گذاری کردند و به ناو آمریکایی ساموئل پی رابرتز آسیب رساندند. رویترز این خبر را اینگونه گزارش داد: «ناوچه ساموئل پی رابرتز روز پنجشنبه در منطقه ای که عاری از مین بود به مین برخورد کرد، مین روب های آمریکایی و انگلیسی این منطقه را به گونه ای پاکسازی کردند که با دیدن این مین ها بلافاصله به این نتیجه رسیدند که این مین ها در اختیار داشتند. “این بسیار نگران کننده است و به این معنی است که منطقه باید دوباره پاکسازی شود.”

اندکی قبل از این حادثه «حادثه بریجتون» رخ داد که طی آن مین های ایرانی نفتکش های کویت را منهدم کردند. پس از حادثه بریجتون، ایالات متحده به درخواست کویت کشتی های کویتی را به سمت خلیج فارس اسکورت کرد و سپاه پاسداران ایران نیز در نظر داشت به حضور آمریکا در خلیج فارس پاسخ دهد. ابتدا محسن رضایی دستور حمله قایق های تندرو به ناوچه های آمریکایی را صادر کرد، اما سران رژیم تصمیم گرفتند از رویارویی مستقیم با آمریکا اجتناب کنند و تصمیم گرفتند در خلیج فارس مین گذاری کنند.

زمانی که معادن ایران بدنه نفتکش کویتی را منهدم کردند، دولتمردان این را پیروزی بزرگی برای ایران می دانستند. میرحسین موسوی، نخست وزیر وقت، آن را ضربه جبران ناپذیری به حیثیت سیاسی و نظامی آمریکا خواند و هاشمی رفسنجانی گفت: از این پس اگر چاه ها، تأسیسات و مراکز ما بمباران شود، ما آنها را نیز خواهد زد.» ضربه زدن به تأسیسات و مراکز شرکای عراقی ما. ما آن را هدف حملات خود قرار خواهیم داد.»

پس از حادثه بریجتون، مین ها ادامه یافت و به ناوچه ساموئل پی رابرتز رسید. اما برخلاف تصور دولتمردان ایران، این بار آمریکا تصمیم گرفت پاسخ دهد. رونالد ریگان دستور حمله به نیروی دریایی و سکوهای نفتی نصر و سلمان در شمال خلیج فارس را صادر کرد. در این عملیات قایق های تندرو ایرانی هدف هواپیماهای آمریکایی قرار گرفتند و به سمت جزیره ابوموسی عقب نشینی کردند. سپس قایق توپدار گوشان به میدان نبرد رسید و آمریکا نیز به آنها حمله کرد. دو فروند هواپیمای F4 نیروی هوایی نیز وارد میدان نبرد شدند که با واکنش سامانه ضدهوایی ناوهای آمریکایی از صحنه خارج شدند. در این درگیری 56 ایرانی کشته شدند و کشتی سهند نیز در همین درگیری غرق شد.

کاپیتان علی رضایی، فرمانده دوم ناوچه سهند، درگیری ناوچه سهند با ارتش آمریکا را اینگونه توصیف کرد: پس از سرنگونی یک هواپیمای شناسایی آمریکایی که به سمت ناوچه سهند می آمد، حمله آمریکایی ها آغاز شد و به محض سرنگونی هواپیمای شناسایی آمریکایی همانطور که من یک هواپیمای آمریکایی دیدم… گفتیم آقا مسلسل ها را درنگ نکنید.. این هم بهانه خوبی برای آمریکایی ها بود نتوانست بیش از چند دقیقه مقاومت کند و پس از خراب شدن سکان کشتی، ناخدا شاهرخ فر به همه ملوانان دستور داد تا کشتی را رها کنند و سپس به پاشنه کشتی برخورد کردند و در صندوق عقب کشتی منفجر شد کشتی بالا و پایین رفت و ما با 40-50 مجروح تماشا کردیم تا اینکه شب شد مشعل های دستی انداختند و ما را بیرون کشیدند کشتی سهند کاملا غرق شد.

پس از غرق شدن ناوچه سهند

پس از این ماجرا، ایران به دلیل نقض معاهده دوستی ایران و آمریکا در سال 1955 با هدف قرار دادن تجهیزات و جنگنده‌های ایرانی در خلیج فارس به دیوان بین‌المللی شکایت کرد. اما این اقدام البته نتیجه ای نداشت.

هاشمی رفسنجانی در خاطرات خود به غرق شدن ناو سهند اینگونه پاسخ می دهد: «خبر آمد آمریکا به دو سکوی نفت حمله کرد و آنها را آتش زد. به آنها دستور حمله به سکوی نفتی امارات داده شد. بعد از حمله ما یک یدک کش آمریکایی که آنجا بود غرق شد. آمریکایی ها هم به ناوچه موشکی ما حمله کردند و آن را غرق کردند و تعدادی از خدمه آن شهید شدند… نیروهای ما آسیبی به نیروهای آمریکایی وارد نکردند و خودشان هم مجروح شدند. اما فقط حمله به نیروهای آمریکایی یک نکته مثبت است.»

از آن زمان، ایرانی‌ها در برخورد با نیروهای آمریکایی محتاط‌تر شده‌اند. ایالات متحده نیز چند روز پس از این درگیری، نیروهای بیشتری را به خلیج فارس اعزام کرد. یکی از این نیروهای اعزامی ناو وینسنس بود که یک هواپیمای مسافربری ایرانی را غرق کرد.