گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجویان – حنانه فقیه منزی: کمبود انرژی به یکی از جدی ترین چالش های پیش روی کشور در سال های اخیر تبدیل شده است. شکاف بین میزان تولید و مصرف در سه بخش گاز، بنزین و برق یکی از معضلات مهمی تلقی می شود که هر سال بر آن افزوده می شود، به طوری که کمبود در هر یک از این منابع، دیگری را تحت تاثیر قرار داده و نتایج منفی آن را چند برابر می کند. . صنعت برق به دلیل عوامل مختلفی از عدم تعادل الکتریکی رنج می برد که مهم ترین آن عدم تنوع در سبد تولید برق کشور است. وابستگی شدید این انرژی به گاز و عرضه محدود آن شرایط پیچیده ای را ایجاد کرده است که به دلیل بدتر شدن عدم تعادل گاز، امنیت تامین برق را در آینده ای نه چندان دور به طور جدی تهدید خواهد کرد. در این حوزه آمارها حاکی از آن است که بیش از 90 درصد تولید برق به سوخت های فسیلی بستگی دارد. از این رو در فصول سرد سال به دلیل کاهش گاز، از سوخت مایع برای تولید برق استفاده می شود که پیامدهای نامطلوب اقتصادی و زیست محیطی برای کشور دارد.
به طور کلی مشکل کسری برق به ویژه در زمان پیک مصرف از سال 92 آغاز شد. نمودار زیر نشان می دهد که میزان عدم تعادل برق در ابتدا بسیار کم بوده است، اما به مرور زمان شکاف بین تولید و مصرف افزایش چشمگیری پیدا کرده است. میزان کسری برق در تابستان امسال به 18 هزار مگاوات رسید و بر اساس پیش بینی ها این رقم در تابستان 1404 هجری شمسی به بیش از 24 هزار مگاوات خواهد رسید. در تابستان 1403 هجری شمسی رکورد جدیدی در افزایش مصرف به ثبت رسید، زیرا تقاضا برای مصرف برق نسبت به سال گذشته 8.7 درصد رشد داشت.
نمودار زیر نشان می دهد که ظرفیت اسمی نیروگاه های ایران در سال 1403 هجری قمری بالغ بر 93 هزار و 388 مگاوات بوده است. طبق آمار در سال 1403 بیش از 80 درصد برق کشور از طریق نیروگاه های سوخت فسیلی و مابقی از طریق نیروگاه های برق آبی، تجدیدپذیر و هسته ای تولید می شد. واحدهای گازی با ظرفیت 24 هزار و 392 مگاوات، 26.1 درصد از ظرفیت اسمی را به تولید برق اختصاص دادند. واحدهای بویلر با ظرفیت 15 هزار و 829 و واحدهای سیکل ترکیبی با ظرفیت 35 هزار و 802 مگاوات به ترتیب 16.9 درصد و 38.3 درصد از ظرفیت اسمی تولید برق سهم دارند. سهم نیروگاه های برق آبی با ظرفیت اسمی 12145 مگاوات از ظرفیت تولید برق کشور 13 درصد است. همچنین 1.1 درصد از ظرفیت اسمی تولید برق کشور به تولید برق هسته ای در تنها نیروگاه اتمی ایران یعنی نیروگاه 1020 مگاواتی بوشهر اختصاص دارد. نیروگاه های پراکنده، تجدیدپذیر و دیزلی نیز به ترتیب 2.8 درصد، 1.3 درصد و 0.4 درصد در ظرفیت تولید برق کشور نقش دارند.
بیش از 80 درصد برق تولیدی در کشور حرارتی و متکی به سوخت گاز طبیعی است که این وابستگی باعث عدم تعادل در گاز طبیعی شده و چالش هایی را در زمینه تامین سوخت نیروگاه ها ایجاد کرده است. افزایش مصرف خانوارها و نیاز به گازرسانی این بخش در فصول سرد سال باعث کاهش سوخت رسانی به نیروگاه ها شده و باعث استفاده از سوخت مایع یا گازوئیل برای تولید برق شده است. در حال حاضر با نزدیک شدن به فصل زمستان شاهد رشد مصرف گاز خواهیم بود که بر تولید برق نیز تاثیر خواهد گذاشت. به گفته مسئولان، عدم تعادل گاز در حال حاضر 250 میلیون مترمکعب است و پیش بینی می شود در روزهای سرد سال به بیش از 300 میلیون مترمکعب در روز برسد.
یکی از منابعی که با توجه به شرایط آب و هوایی ایران پتانسیل بالایی برای تولید برق دارد، منابع تجدیدپذیر هستند. توجه به توان بالای کشور در تولید برق از منابع تجدیدپذیر یکی از راه های برون رفت از شرایط فعلی برای استفاده از انرژی های تجدیدپذیر است. بر اساس گزارش مرکز تحقیقات شورا، ایران دارای پتانسیل 124 هزار مگاوات برق از منابع تجدیدپذیر است که 71 هزار مگاوات انرژی خورشیدی و 49 هزار مگاوات انرژی بادی است. با این حال، علیرغم علاقه به توسعه انرژی های تجدیدپذیر در قوانین، مقررات و سیاست های کشور، سهم انرژی های تجدیدپذیر از کل تولید برق کشور تنها 1.3 درصد است.
